Ay: Mart 2022

Ramazan-ı Şerif iyice yaklaştı , içimizi bir heyecan ve mutluluk kapladı. Kaplamıyorsa kendimizi bir sorgulamamız lazım , Ramazan-ı Şerif-i zar zor oruç tutulacağı endişesine , zorluğa vb hamledersek pek iyi olmaz. Şehrimizde Ramazan ayında neler yapılabilir kısaca yazmak istedim. Ramazan ayı ile ilgili dini hususlar birer hikaye değil bilinçli olmalıyız çünkü bu ay gerçekten her anı rahmete , bağışlanmaya vesile olan çok kıymetli bir ay ruhumuzu güçlendiren bir ay. Yazacağım şeylere eleştiri gelebilir ama önce belirtiyim tabii ki Ramazan ayı oruç , namaz , Kur’an okuma , fitre , zekat , dua ve sair farz , sünnet ve nafile ibadetlerle geçecek aynı zamanda oruçlu olarak kötü işlerden , sözlerden uzak duracağız bu ay fakat yaşam tarzlarımız , gündelik koşuşturmalarımız , şehir yaşamı içerisinde kitaplarda yazan , nasihatlerde edilen ideal tarzı yakalamaya gayret edeceğiz ama insanların Ramazan-ı Şerif’te ibadetlerinden lezzet alması içinde bu gündelik koşuşturma da bir eksen değişikliği de lazım ben o eksen değişikliğini Konya özelinde ne olabilir yazmaya çalışacağım.

Konya’da Ramazan ayı , Konya merkez tarihi bölgesinde daha çok hissedilir.Yaz aylarından uzaklaşmamız ve havaların serin olması ile dışarıda teravih kılınma imkanı olmaz fakat bilhassa hiç olmazsa bir akşam Kapu Camii’nde teravih namazı kılınmalıdır o atmosfer görülmelidir.Görülecek atmosfer namazın hatimle kılınması , caminin kalabalık olması , tarihi olması vb değil o heyecan o birliktelik duygusudur. Çünkü bu camide bunu hissediyoruz Kapu Camii Konya’nın ulu camii pozisyonundadır. Çıkışta belki beraber geldiğin birkaç dostunla çayını da içebilirsin.Bu güzel bir eksen değişikliği değil midir ? hatimle namaz kılıp çay içmeye senede kaç kere yapabiliyorsun mesela ?

Sultan Selim Camii’ne de gidebilirsin , çıkışta Mevlana Hazretleri’nin türbesinin önünden geçip bir Fatiha okuyup , Üçler Mezarlığında metfun ahirete göçmüş hemşerilerimizi de Fatiha’dan mahrum etmezsin. Ramazan-ı Şerif ayında mezarlıklarımızı da , ahirete göçmüş yakınlarımızı da ziyaret etmeliyiz.

Gündüz belki bedestende dolaşıp birkaç parça yiyecek alabilirsin hurmadır , tahinli pidedir. Bu ürünler başka yerde satılmıyor mu ? satılıyor ama yine bol ışıklı avm veya artık müstakil bir dev işletmeye dönüşmüş unlu mamül merkezlerinden almaktan daha dingin daha düşünceye sevk eder. Bazı insanlar şehir gürültüsünden , şehir insanının garipliğinden , park sorunundan , dilenciden , gürültüden vb rahatsız olabiliyor daha steril bir hayatı istiyor oysa bunu yanlış görüyorum , o keşmekeş bir yerde güzeldir , yaşlı , genç , köylü , şehirli , kağıt toplayan biri , bir sokak satıcısı vb bu hareketliliğin içerisinde biraz yürümek insana iyi gelmez mi ? Aziziye Camii’nin köşesindeki esnaflardan bayram şekeri almak gerekmez mi ? bence gerekir. Yeri gelmişken Aziziye Camii’nde bir öğle namazı kılabilirsin çalışan erkekler için zor oluyor ama bir haftasonu herhangi bir merkezi camide mukabeleye katılabilirsin.

Konya’nın atmosferi güzel Alaaddin Camii , Şems-i Tebrizi Camii , Sahip Ata Camii , Aslanlıkışla Camii , Tavus Baba Camii , Konevi Camii , Çolak Hoca Camii gibi camilere de teravih namazı kılmaya gidebilirsin , istersen Konya’nın daha dış semtlerinde rastgele bir camiye de gidebilirsin , istersen tarihi Selçuklu mescidlerinden de birine gidebilirsin belki hayatında duyup içine hiç girmediğin bir camiye gitmeye niyet edersin mesela Tahta Tepen Camii , Yanık Camii gibi.Ben ramazan ayında zafer bölgesine de mutlaka giderim , oradaki mescitlerden bazılarında namaz kılarım , zafer bölgesinde yürürüm. Sille bölgesine gidin Sille camilerinde de namaz kılın mesela Karataş Camii senede sadece ramazan ayında açılıyor. Çocuklarınızı teravih namazlarına götürebilirsiniz , şehri anlatabilirsiniz , ramazan ayını anlatabilirsiniz.

Ramazan ayında dışarıda iftar , dışarıda eş dost ile oturma gibi durumlar genelde artar olabildiğince uzun zamandır görüşmediğiniz dostlarınızla planlama yapabilirsiniz , ramazan atmosferinden uzak mekanlar yerine daha mütevazi mekanları tercih edebilirsiniz. Dostlarınıza iftar ettirebilirsiniz.  Dostlarınızla sahurda yapabilirsiniz.

Bir caminin köşesine çekilip Kur’an okuyabilir ,  Hadis-i Şerif okuyabilir , siyer okuyabilir  biraz tefekkür biraz tesbihat ile meşgul olabilir bilhassa son 10 gün gece vakitlerinde hiç olmazsa birkaç saat mescitlere uğrayıp dua ve istiğfar edebilirsiniz. Camiler son günlerde sabaha kadar açık olmaktadır. Bence o atmosfer kaçırılmamalıdır. Camiler gece çok güzeldir , bir takım güvenlik sorunları nedeniyle camiler kapanmakta maalesef ama hiç olmazsa yıl boyunca bazı camilerde de güvenlik sağlanarak ibadet etme imkanı 24 saat esasına göre düzenlenmelidir.

Bir Konya Ramazanı su böreksiz olmaz , bu böreği bir ihtiyaç sahibi bir aile ile de gizlice paylaşabilirsin , mutlu olmuş çocuklar görüp bu hayrınızı gizli tutarsınız. Belki bir aileye sürpriz bir tatlı sürpriz yemek götürebilirsiniz. Ramazan ayında paylaşmaya önem vermek zorundayız , ramazan bayramı adı üstünde esasında bir özel sadakaya ait bir bayramdır.Yani bu ayda bir infak ayıdır. Çünkü infak esasında etkili bir temizleyicidir bu ay bir temizlenme ayı ise oruç kadar infak ( zekat , sadaka ) ile de temizlenme ayıdır. Yardım faaliyetlerine katılabilirsiniz.

Ramazan ayında geçerli bir mazeretiniz yoksa yapılan davete icabet gerekir. Ramazan ayında akrabalar ile davetlerin önemli olduğunu düşünüyorum. Akrabalarımızı , büyüklerimizi ziyaret edelim. Salih insanlarla vakit geçirmeye çalışalım. Günümüzde zayıflayan akraba ilişkilerinde bu ramazan ayları önemli bir fırsattır. Mutlaka evinizde akrabalarınıza iftar daveti verelim.

Ramazan ayı neşeli olmamız gereken bir ay bu demek değildir ki , ramazan ayında eğlenceler olsun anlayışında değiliz ama dostlarla buluşmak , hasbihal etmek gerekiyor bunu ihmal etmemek gerekiyor.

Ramazan ayında güzel kıraatlar dinlenebilir. Ramazan ayında müzik konusunda müzik konusunda dini musikimizin seçkin örneklerini dinlemek gerekir. Ramazan-ı Şerif’te hüsn-i hat eserlerini de inceleyin , nelerin yazılmış olduğuna bakın ve tefekkür edin inanın çok rahatlatıcıdır. Hatta küresel bir firma ama instagram hesaplarında çok güzel hüsn-i hat paylaşımı yapan hesaplar var , takip edin. Efendim buralarda boş boş vakit geçiriyoruz inkar etmeyelim ama Ramazan ayında moda sayfalarında vakit geçirmek yerine hat sayfalarını inceleyebiliriz.

Ramazan ayından istifade edelim , Ramazan ayından unutulmaz hatıralarımız kalsın.31.03.2022

 

Mehmet Emin BAŞALP

Ülke sathında kaç gazete yayın yapıyor bilmiyordum , internet üzerinden tiraj bilgilerine baktığımda 20 küsur gazete gördüm ve tirajlarda bir hayli düşmüş.

Bu gazeteler nelerdir şöyle bir bakalım ?

Hürriyet , Sabah , Sözcü ,Milliyet , Posta , Türkiye bu gazeteler 100.000 tirajın üzerinde , Akşam , Takvim , Yeni Şafak ,Yeni Akit ,Fanatik ,Karar ,Korkusuz , Yeni Asır ,Milat , Yeni Birlik ,Analiz ise 50.000 tirajın üzerinde gazeteler  , diğer gazeteler ise Yeniçağ , Türkgün,Fotomaç,Cumhuriyet ,Milli Gazete ,Diriliş Postası ,Doğru Haber ve Birgün.

Bu yazıyı yazarken ismini duymadığım tek gazete Yeni Birlik’ti.Yazar kadrosuna baktığımda Avni Özgürel , İlnur Çevik gibi isimler var ama onlarda uzun zamandır yazmamışlar diğer yazarlarını da tanıyamadım.

Tabii burada Türkiye’nin Osmanlı’dan beri süregelen gazetecilik serüvenini izah edecek değilim tabii ki aslında benim en zevkle okuduğum ve beğendiğim dönem keskin kalemli Bab-ı Ali gazetecileridir ama artık ne o devir vardır ne öyle gazeteciler vardır.

Gazeteciliğin şimdi dijitale kaydığı ifade ediliyor bu bir sorun değil gazeteyi basılı şekilde veya internet sitesi üzerinden okumak devrin getirdiği bir değişiklik fakat içerik anlamında ciddi bir fakirlik var.Gazeteleri habercilik anlamında değil de köşe yazarları konusunda bir tenkide tabii tutacağım.İşin esası bugün şu yazarı okuyacağım diyebileceğim pek kimse yok kimsenin de öyle olduğunu zannetmiyorum işte kerhen okunan yazarlar var kanaatimce.

Yukarıda saydığım gazetelerin içinde şuan en tanınır gazeteciler kimler onlara da şöyle biraz detaylı  bakalım.

Kıdemli yazarlardan sayılır ve bana göre şuan en kıvrak dili yine kullanan o , Sabah’tan Engin Ardıç fakat yinede kalıcı nitelikte bir yazısı yok. Yine Sabah’ta eskilerden Hıncal Uluç var onunda kalemi kuvvetlidir spor ve magazin yazılarında keskinliğini koruyor.Arada bir gülümseyerek acaba Demirel ile ilgili bir anekdot var mı diye Sabah’tan Yavuz Donat’ı açarım oda yine bir şehre gidip biriyle görüşmüştür onlardan bahseder.Eskilerden meşhur bir yazar Mehmet Barlas var yazılarında zengin bir fıkra koleksiyonu vardı epey literatürüme katmışımdır ama onu da uzun yıllardır hiç okumuyorum gazetede son yıllarda çeşitli yazıları ile gündem olmuş tanınan genç kuşaktan yazar ise Hilal Kaplan.

Hürriyet’te kim var nadir köşe yazısı okuyorum ama okuduklarımdan Ahmet Hakan var.Bu gazete ile özdeşleşmiş Ertuğrul Özkök yazmayı bıraktı.Sedat Ergin genelde siyasi yazılar yazardı ama oda  pek o konulara girmeden analizler yapıyor şu aralar, Abdülkadir Selvi genelde parti sözcüsü kıvamında yazıları var bir diğer ünlü yazar ise Nedim Şener. Tabii ben Hürriyet’ten , Kelebek yazarlarından Onur Baştürk’ü okurum hiç bilmediğim , görmediğim İstanbul gece hayatından haberim olur J

Sözcü’nün ünlü yazarı Yılmaz Özdil , işin gerçeği Sözcü’den özellikle okuduğum yazar yok ama Twitter gündemleri ile Emin Çölaşan’dan , Uğur Dündar’a ,Saygı Öztürk’ten , Soner Yalçın’a yazıları önüme düşüyor , Soner Yalçın’ın hikayeleştirme gücü ile okutucu bir yazı tarzı vardır.Aslında Sözcü’de yazı yazan en ünlü yazar Rahmi Turan’dır.Meşhur Kara Murat film serisinin filan yazarıdır.Rahmi Turan artık az kalmış mizahi , edebi gazete yazarlarının son temsilcilerinden sayılır fakat şimdilik öyle pek keyifli okunabilir yazıları yok açıkçası.

Milliyet’e baktım eskilerden bir Güneri Cıvaoğlu var fakat oda artık pek gündeme gelen bir gazeteci değil.Posta genelde güçlü yazar kadrosu olan bir gazete değildi  senelerdir  ,eskilerden Rauf Tamer yazıyor ama ne yazıyor hakikaten  bilmiyorum.

Baskılı yayında değil ama Habertürk internet gazeteciliğinde güçlü. Fatih Altaylı , görüşleri bana hitap etmez , tarzını da sevmem ama bence şuan köşe yazarları içerisinde en etkin , en farklı konuları yazan gazeteci , gündem olmayı ve okunmayı başarıyor biraz gazeteci böyle olmalıdır.Yine bu gazeteden Murat Bardakçı’yı okurum tarihi , biyografik yazıları ile genel itibariyle bir çok yazardan ayrılan bir gazeteci ama onunda eskiye göre kaleminin keskinliği azalmış halde.Habertürk’te keyif aldığım yazarlardan biri genelde gündem dışı edebi şeyler yazan Muhsin Kızılkaya.

Türkiye Gazetesi’ni işin açıkçası uzun zamandır okumuyorum ama bilindik yazarları Cem Küçük ile Fuat Uğur.Türkiye Gazetesi bence tiraj başarısı olan bir gazete onu ifade edeyim.

Takvim Gazetesinde genelde acaba yine ne acayip olaylar olmuş Kraliçenin adamları ile paranın baronları neyin kavgasını veriyor diye gülümseyerek baktığım ama uzun zamandır bakmadığım Ergün Diler var  , Akşam Gazetesi’ni de okumuyorum hiç ama oradan da bilindik Turgay Güler ile Emin Pazarcı var.

Gelelim Yeni Şafak ve Yeni Akit’e tabii bu gazeteler benim çok okuduğum gazetelerdir tabii yayın çizgilerini titizlikle takip ederim.Maalesef Yeni Şafak hayli zayıfladı , zengin yazar kadrosu dağıldı. Okuduğum yazarlar olduğu için bende bir sıkıcılık mı oluşturdu anlamadım ama İbrahim Karagül’ün kaç yüz kez yazdığı , dünya savaşı ve Yusuf Kaplan’ın medeniyet tasavvuru konulu yazılarını artık okuyamıyorum. Mustafa Kutlu , Süleyman Seyfi Öğün , Fatma Barbarosoğlu , Ömer Lekesiz arada okuduğum gündem dışı yazıları ile yine emsali gazetelere göre kalite çizgisi yüksek diyebilirim .

Yeni Akit’in tabii en meşhur yazarı , muhafazakar camianın da en bilindik gazetecilerinden Abdurrahman Dilipak , ben Dilipak’ın tutarsızlıklarını en az 20 yıl önceden keşfetmiştim maalesef giderek ne kadar marjinal düşünce var onun savunucusu oldu bazı yazılarını artık sırf şaşırmak için okuyorum.Gazetede genellikle şaşırtan , polemik oluşturan bir yazar kitlesi vardır  ama içeriği kaliteli yazı yazan açıkçası pek yok.

Karar Gazetesi yazarlarının büyük çoğunluğunu tanıyorum tabii eskiden farklı gazetelerde iken bir muhalefet motivasyonu ile bir araya toplandılar.Yazarlığı iyi olan kabiliyetli olanlar vardır ama bu muhalif bakış açısı ile yazı içerikleri bana göre ciddi anlamda zayıfladı ve zorlama hale geldi.Tabii yazarlardan Taha Akyol , Ahmet Taşgetiren , Mehmet Ocaktan , İsmet Berkan , Akif Beki , Elif Çakır , Mustafa Karaalioğlu , Yıldıray Oğur , Hakan Albayrak bilinen yazarlardır bu yazarlardan arada yine tek tük baktığım Taha Akyol’dur.

Yeni Asır ,Milat , Yeni Birlik ,Analiz hiç okuduğum gazeteler değildir sadece eski Akit şimdi Milat’ta yazan Serdar Arsever’i arada okuyorum diğer yazarlarını da hiç tanımıyorum.

Yeniçağ , Türkgün,Fotomaç,Cumhuriyet ,Milli Gazete ,Diriliş Postası ,Doğru Haber ve Birgün.

Yeni Çağ’da okuduğum bir gazete değildir ama genelde pek tutmayan siyasi analizler yapan Arslan Bulut ve Ahmet Takan’ı bilirim ama galiba Ahmet Takan’da uzun zamandır yazmıyor yazıyı yazarken şöyle bir baktım.

Türkgün’de okuduğum bir gazete değil  sadece  Yıldıray Çiçek’i biliyorum.

Cumhuriyet’te hiç okuduğum bir gazete değildir ama uç sol muhalefetin buluşma noktası gibi olmuştur Mustafa Balbay , Emre Kongar gibi yazarları bilinir ama mesela Ali Sirmen gibi eski yazarları artık hiç gündem olamıyor tirajıda hayli düşmüş durumda.

Milli Gazete’nin bana göre yayın çizgisi değişti vefat etmeden rahmetli Mehmet Şevket Eygi’yi okurdum.Arada Adnan Öksüz’ü okurum tabii muhafazakar camiada geçmişte bilinen İsmail Kıllıoğlu , Ekrem Şama filanda artık pek gündeme gelecek şekilde yazılar yazmıyor.Sıkça Facebook vb gibi yerlerde dini hamasi yazılarını gördüğüm ilahiyatçı Abdülaziz Kıranşal’da burada yazıyor.

Doğru Haber de Hüda –Par çizgisine yakın bir gazete galiba hiç okumadım ve bilmiyorum.Birgün ise uç sol bir gazete , okumuyorum ama önüme genelde dini tartışma haberleri ile bir şekilde düşüyor , gazete işin gerçeği ülke gerçekliğinden ciddi oranda kopuk ve din ile dindar takıntısı olan bir gazete , yazarlarından belki Zafer Arapkirli daha tanıdıktır.

Bunca köşe yazarına rağmen sizde okuduğunuzda fark etmişsinizdir , muazzam yazıyor denilebilecek hiçbir köşe yazarı yoktur.Görüşlerine katılınır veya katılınmaz bir Hasan Pulur ayarında yazı yazan kalmamıştır.

Yılların Fehmi Koru’su , Murat Yetkin’i , Ruşen Çakır’ı filanda gazetelerden ayrıldılar , bir yığın analizci , ekonomist , dış politika vb gibi konularda , anlaşılmaz , tutarsız şeyler yazan yazarlar türedi. Ama tabiri caizse kumaşlarında muharrirlik olmadığı için okunması asla keyif vermiyor. Gündüz Vassaf veya bu tip yazarlar genelde Radikal Gazetesinde vardı aykırı , şaşırtıcı yazılar yazan yazarlarda kalmadı.

Tabii bilhassa gazete hayatımızdan çıktığı kadar Twitter hayatımıza girdi , Twitter’da bilgi selleri vb ile gerçekten hayli yetenekli kimi moda tabirle trol isim kullanan falan kişiler var , kalemleri yukarıda zikredilen yazarlardan hayli kuvvetli kişiler var , keşke bu kişiler , bu kişilerin yerine köşe yazarı olsa diyorum bazen hiç olmazsa daha iyi şeyler çıkabilir.

Bu köşe yazarlığı ve bu gazete türleri nereye gider bilmiyorum ama çok uzak olmayan bir zamanda bu yazarların hiç birinin yazarlığa devam edeceğini sanmıyorum , büyük bir değişim mecburen olacaktır , burada daha kötü yazarlar yerine daha yetenekli yazarların oluşturacağı bir kadro gelmelidir. Birde bu gazete mantığı değişmeli bunu birazda okurlar sağlamalıdır , gazete işi pahalı hale gelmiş , şartlar zorlaşmış olabilir ama şartların değişmesi içinde yenilikler ve rağbet icat etmek gerekir.Gazeteciliğin doğasında da bunun olduğunu düşünüyorum.Gazete sahipleri bence köşe yazarları konusunda ciddi bir değişime gitmelidirler , sonra başta editörler olmak üzere gazetelerin yazı ve haber dilleri güncellenmelidir.

Bu yazının yazıldığı 17.02.2022 tarihi itibariyle şöyle gazete manşetlerine bir bakalım.

Hürriyet : Elektrikte 4 Adım

Sabah : Elektrik Tarifelerini Düşüreceğiz

Sözcü : Utanmadan Çıkıp Kadınların Yastık Altındaki Altınlarına Göz Dikiyorsunuz

Cumhuriyet : Faturalardaki “ gizli “ Yük

Türkiye : Bu Ne Hal

Yeni şafak : Raflar 1 – 2 Ay İçinde Düzelecek

Karar : Böyle “ Uyum “ Olur Mu

Akşam : Elektrikte Yeni Tarife

Milliyet : 16 Yaşında Çocuktu

Akit : Zillet , 28 Şubat’ı Hortlatma Derdinde

Türkgün : Bunlardan Bir şey Çıkmaz

Yeniçağ : Zamları Ben mi Yaptım Kardeşim

Posta : Her Tarafı Ayrı Dram

Milli Gazete : O Masaya Milletin Dertleri Yatırıldı

Yeni Birlik : Türkiye’nin Önemi Arttı

Milat : Seçenek Çok

Takvim : Elektrik –Doğalgaza Fiyat Ayarı

Birgün : Faturalardaki Saadet Zinciri

Diriliş Postası : Sizi İlgilendirmez anlamına gelen herhalde Almanca bir manşet

Görüldüğü üzere tümü başarısız manşetler , sözlü olarak duyulan bir şeyi , dinleme ihtimali yüksek olan konuları manşete taşımak anlamsız.Tabii ki Sayın Cumhurbaşkanı’nın elektrik tarifesinde indirim müjdeleri genel anlamda izlenmek suretiyle öğrenildi. Cinayet , katliam vb gibi hadiselerinde manşetten verilmesini doğru bulmuyorum.

Ben olsam kaçak elektrik oranları , nükleer enerjiyi gündem getirirdim illa elektrikle ilgili haberler verilecekse gibi çünkü maalesef nükleer santrale geçemedik , gelişmeleri halk yeterince takip edemiyor çünkü bu tarz haberler gazetelerden takip edilebilir.Nitekim Sinop inşaatı bildiğim kadarıyla masraf artışlarından durmuştu.

Manşet bence ilgi çekmelidir. Köşe yazarları okunur olmalıdır.Araştırma dosyaları mutlaka gazetelerde olmalıdır.Tefrika türü edebi türler gazetelere yeniden girmelidir. Bu moda edilebilir , yetenekli edebiyatçılar içinde okunma fırsatı olur.Bugün nasıl yeniden Kars’a giden tren yeniden moda oluyorsa tefrika roman neden moda olmasın yani tefrika diyince kafamızda artık Ahmet Mithat Efendi’nin tefrikaları gelmesin , ben okuduğumda mesela şaşırmıştım Nizamettin Nazif Tepedelenlioğlu’nun , Kara Davut adlı herhalde Cumhuriyet döneminde Osmanlı konulu ilk tefrika imiş Fatih Sultan Mehmet’e tokat attırılması hadisesi nedeniyle insanların gazeteyi protesto etmesi gibi. Bugünde ilgi çekici konular bulunabilir.

Bir diğer husus gazetelerde ropörtaj artık pek yer almıyor , gazete demek başarılı ropörtajlar , okunacak , şaşırtıcı ropörtajlar yapmak gerekir.Eski siyasiler yeni siyasiler , sanatçılar , diplomatlar , işadamları vb oldukça zengin ropörtaj konukları ortaya çıkar.

Söyleyecek söz çok ama benim gördüğüm gazeteciliğin esaslı bir değişim ve yenilenmeye ihtiyaç duyduğu zira mevcut durum günü idare eden ve günden güne gerileyen bir durum bir süre sonra bu halin taşınmayacağı açık 17.02.2022 tarihinde yazılmıştır.

 

Mehmet Emin Başalp

 

 

2022 Yılı ülkemiz için ekonomik riskler , beklentiler ve gelişmeler yılı olarak ilginç bir yıl olacak.Kovid pandemisi ardından Ukrayna’daki gelişmeler nedeniyle bilhassa dünyada yeniden siyasi ve ekonomik tansiyon yükseldi.

Burada belki bir çok defa yazmıştım eğer kovid yapay bir virüs ise bunun amacı dünyada siyasi ve ekonomik bir değişimdir diye yine mevcut gelişmeler ile dünyada ekonomik ve siyasi değişimler yaşanması için adımlar atıldığı bir vakıa.Bu günümüzde olan bir şey değil bu dünyada her zaman olan bir şey bu dünyanın düzeni böyle fırsatlara gözü açık , tehditlere tedbirli olmak sadece bireylere değil devlet ve hükümetlere de gerekli.

Türkiye olarak pandemi sürecine gelmeden önce bir darbe girişimi atlattık , aynı zamanda Suriye’de yaşanan iç savaş nedeniyle ülkemizin terör tehdinin ve sınır güvenliğinin ciddi riske girmesi nedeniyle askeri operasyonlar yapmak mecburiyetinde kaldık. Ülkemize ciddi sayıda sığınmacı geldi.

Batı bloğunun Türkiye’ye karşı ekonomik anlamda bir takım finansal operasyonlarının ardından Trump döneminde yaptırımlar , pandemi dönemi gelişmeleri ve çevremizde yer alan terör tehdidi vb bütçe maliyetlerini  artırırken ekonomik anlamda sıkıntılar baş göstermeye başladı.

Ekonomik anlamda görülen en büyük sıkıntı döviz kurlarının yükselmesi ve ardından enflasyonun hızlı bir tırmanışa geçmesi oldu. Bilhassa kira , gıda ve enerji fiyatlarında artış geniş halk kitleleri açısından ciddi anlamda zorlayıcı olmaya başladı.

Türkiye’nin ihracat odaklı büyümeye yönelik strateji ortaya koyması ile cari açığı kapatmayı hedeflemektedir.

Türkiye’nin önünde dünyada yaşanan sıkıntılar nedeniyle enerji ve gıda fiyatlarında yaşanacak artışlar nedeniyle enflasyon ve tedarik sorunu yaşanacak alanlar bulunmaktadır.Türkiye ithalat istememekle birlikte ithalatta zorlaşmaktadır.

Türkiye’nin ihracatını artırabilmesi için bilhassa Ortadoğu bölgesinde politik ilişkilerimizin iyi olmadığı ülkelerle ilişkilerin geliştirilmesi gerekmektedir.Mesela Mısır bu konuda ilk sırayı alabilir.Mısır küçük bir Afrika ülkesi değil aksine nüfusu 100 milyonu aşan bir ülkedir.

Avrupa ülkelerine de ihracatımızı artırmamız gerekmektedir bu aynı zamanda Avrupa ile de politik anlamda ilişkilerimizin geliştirilmesine bağlı.

İhracatımızı anlamlı şekilde yükseltmeliyiz ki ülkemizi büyütecek ve dünya ekonomisinde ön sıralara taşıyacak bir ivme kazandırmalıdır. Bu süreçler nedeniyle Türkiye’nin milli gelir ve ekonomik sıralamasında gerilemeler yaşaması muhtemel bu sarsıntıları atlatmak için çabuk toparlanmak zorundayız.

Gelelim enflasyonun iç piyasada yaşamı zorlaştırmasına , enflasyon başta fiyat istikrarını bozar ve yukarı yönlü fiyat artışları ile insanların alım gücünü düşürür. Alım gücünün düşmesi ile bazı sektörlerde de daralma yaşanacağı açıktır.

Enflasyon başta gıda fiyatları olmak üzere hane halkını zorlamaktadır. Enflasyonun etkilerini düşürmek en temel gaye olmalıdır.Ülkemizin geçtiği süreç itibariyle lüks denilebilecek bazı gelişmelerden feragat etmemiz olası ama ülkemizin üzerine bir yoksulluk gölgesi düşmemeli.Çünkü bu gölgenin şöyle bir özelliği vardır çalışır çabalarsın elde bir şey kalmaz , umudu ve neşeyi yok eder. Oysa ülkemizin umuda , hırsa , gelişmeye ihtiyacımız var.

Nüfusumuz genç , yaşlandığından şikayet ediyor ve artmasını istiyoruz eğer artmasını istiyorsak çocuklarımızı sağlıklı beslemek zorundayız sağlıklı beslenme için , et , süt , yumurta vb ürünlerin doğal ve kalitelilerine ulaşmak gerekir oysa enflasyon burada kaliteden de taviz vermeyi doğurur. Maalesef enflasyonun en üzücü taraflarından biri insanların kalitesiz ve sağlıksız ürünlere yönelmesidir.

Nüfusumuz genç ve teknoloji çağında teknolojik cihazlara ihtiyacı var bu cihazların ithal olması nedeniyle fiyatlarının aşırı artması erişimi kısacaktır.Bu bir süre beklemeye alınsa bile ihtiyaç şiddeti giderek artacaktır.Bilhassa bilgisayar üretimimizi artırmamız gerekiyor.

Ülkemizde giderek araba almakta enflasyon nedeniyle zorlaşmıştır.Bu konun belki aciliyeti diğer konular kadar yoksa da bu hususa da bir çözüm bulunmalıdır.

Maalesef ülkemizde bugün  kira sorunu vardır.Ülkemizde kırsalda ev , şehirde ev , tasarruf olarak ev , yazlık vb bir çok konut üretimi yapılıyor ama temel anlamda çözüme gitmiyoruz.Üretim maliyetlerinin artması ile insanlara daha küçük evlerin tavsiye edilmesini ben doğru bulmuyorum.İnsanımız geniş ve sağlıklı evlerde yaşamalıdır.Bu sorunu çözeceksek yapısal bir anlamda çözmeliyiz. Sağlıksız şehirleşmeye de son vermeliyiz. Klasik anlayışların dışına çıkmalıyız. Büyük şehirlere nüfus yığılmasını önlemeliyiz. Olaya yeni konut üretilmediği şeklinde bakmamalıyız.Fırsata çevrilecek bir konu varsa bu konuda önemli değişiklikler yapmaktır. Ucuz ve sağlıklı konut hamlesi gelmelidir.Bu bence planlama ile çözülebilecek ve kamu üzerine de yük getirmeyecek bir sistem olmalıdır. Kendi konutunu bir yıl içinde yapmayı taahhüt edene devlet tarafından arsa tahsisi yapılmalıdır. Arsa mülkiyeti ister devlette kalıp yıllık bir intifa bedeli ödenmesi sistemi de olabilir, ister taksitle konut sahibine satılmak üzere bir sistemde olabilir.Bu şekilde kişiler müstakil küçük bir bahçesi olabilecek sağlıklı konutlara kavuşabilirler.İllaki bu konutlar şehrin dışında olacaktır , şehre uzak olacaktır fakat hem kişinin konut ölçüsü ve maliyetini belirleyebilmesi hem de arsa yükü altına girmemesi nedeniyle cazip olup talep görecektir , ister betonarme , ister taş , ister çelik hatta isterse modernize edilmiş kerpiç yapılar bile yapabilir. Tabii bu konutlarda oturmak bir şart olacaktır.Hatta bu konuda sivil toplumla projeler yapılabilir , insanlar toplu şekilde projeler gerçekleştirebilir.

Ülkemiz tarım konusunda güçlü bir ülkedir herhangi bir problem yaşamaz ancak panik halinde problemler yaşanır.Onun için gıda konusunda sağduyu şart , fiyat artışlarından bahsetmiyorum bunlar gıda da inişli çıkışlı seyir izler fakat paniğe kapılmak  son derece tehlikelidir.O nedenle soğukkanlı olup bütçemizi iyi kullanmak ve israftan kaçınmak gerekiyor.Bugün gıdada en temel sorunumuz bana göre israftır.Refah toplumu olmak güçlü olmak anlamına gelmez esasında refah toplumları daha paniğe meyyal ve dayanıksızdır o nedenle kazancımız iyi olsa bile dengeli gıda tüketimi ve israftan kaçınmalıyız.Gıda da paylaşımcı olmalıyız bu hem dinin emridir hem de inanmayan varsa da ahlaki bir erdemdir.Gıda alışkanlıklarımızı sağlıklı olanlarla değiştirmeli ve gereksiz gıda israfından kaçınmalıyız.Bu konuda gerçekten hem kurumlar hem tüzel hem gerçek kişiler herkes hassas olmalıdır. Bu konunun istatistikleri var , Türkiye hiç iyi noktada değildir israf konusunda dünyada önde gelen ülkelerden biridir. Her yere kovid kurallarına uyun uyarıları asıldığı gibi israf uyarısı asılmalıdır. Lokantalarda servis alışkanlıkları değiştirilmelidir. Önümüze gelen yiyeceklerden parça parça alıp gerisi çöpe gitmemelidir. Bakınız fast food eleştirilir ama israf oranı düşüktür. Oysa bizim geleneksel bir takım yemek öncesi meze vb sunumları ile ciddi israf oluşmaktadır.

Toplu ulaşımın kaliteli ve kolay olması da gerekmektedir. Maalesef toplu ulaşımın cazip gelmeme nedenleri vardır.Toplu ulaşımda aşırı kalabalık olması , oturamama , yolcuların birbirlerine verdikleri rahatsızlıklar , saygısızlık gibi hususlar yanında uzun sürmesi , bekleme süreleri gibi dezavantajları olabilmektedir.Onun için daha iyi toplu ulaşım organizasyonları tasarlanmalıdır.Daha doğrusu insanlar şehir içinde uzun yolculuklar yapmamalıdır.Toplu ulaşımda 5 yıl 10 yıl 20 yıl geriye gittiğimizde bugüne ne değiştiği ne gelişim olduğu ölçülmelidir. Şimdi sadece otobüsün modelinin değişmesi bana göre tek başına bir gelişim değildir , yaygınlık , ulaşım rahatlığı , kalabalık olmaması gibi etkenlerde olmalıdır. Yolcuların bir birine saygısı artmalıdır bu konularda pek ölçümler yapıldığını düşünmüyorum hatta iç seferleri bilemiyorum ama mesela şehirlerarası otobüs yolculuklarında kalitenin düştüğünü , yolcu profilinin de problemli hale geldiğini gözlemleyebiliyorum.

Bunun ekonomi ile ne lakası var denebilir ama bence mutluluk açısından etkisi vardır.Şehirlerimizi bir kere temiz tutmalıyız.Şehirlerimizi güzelleştirmeliyiz , peyzajına önem vermeliyiz.Komşuluk , akrabalık ve hemşerilik bilincini geliştirecek programlar yapılmalı.İnsanların mutluğuna vesile olacak buluşmalar , festivaller yapılmalıdır.Çünkü herkes devamlı televizyon , sosyal medya gerginlik ve suç haberlerini okumak zorunda değildir moral ve motivasyonunda iyi olması gerekir. Bir takım ekonomik sorunlar varken bunların sırası mı denilmez aksine sırasıdır insanlar rahatlamalıdır.Çünkü enflasyonlu ortamda insanların kültür , eğlence burada eğlenceden kastım vur patlasın çal oynasın bir vurdumduymazlık değil ailesiyle , arkadaşlarıyla mutlu vakit geçirmesidir harcamaları düşer onun için parklar , kamu alanları ve kamunun desteği ile azalan bireysel harcamalar takviye edilmeli , çocuklar mutlu edilmelidir.

2022 yılının başta enflasyon nedeniyle zorlu bir yıl olacağı öngörülüyor o zaman bazı kararlar alalım.Moralimiz iyi olacak , paylaşımcı ve yardımsever olacağız , her alanda israftan kaçınacağız.Kamu ise insanların daha ucuz gıda , konut ve ulaşımı için projeler geliştirecek.Bunların kimi kısa kimi uzun vadede olabilir ama bir niyet ve hedef ortaya koyup çalışmaya başlamalıyız. İyi günler , kötü günler hiç biri kalıcı değil değişkendir , sünnetullah dediğimiz dünyanın düzeni böyledir etrafımız , şartlar değişebilir ama bizim niyet ve ilkelerimiz değişmemelidir.22.02.2022

 

 

Mehmet Emin Başalp